[ Pobierz całość w formacie PDF ]

chcieli tylko remuer pour remuer45 i nic więcej. Cesarz Aleksander II, dając
powody skłaniające go do przedsięwzięcia każdej odmiany, przekonywa
każdego o jej potrzebie. Otóż, to jest dostateczny dowód, że obce narody nie
wymyślają fałszywych i niekorzystnych wieści o Ruskich. Co się tyczy
Polaków, ich wymawia46 słabość i wojna z potężną Rosją, zmuszające ich do
wzywania pomocy i ludzkości ludów Europy. Mówiąc o historii obydwóch
narodów, będę miał sposobność wspomnieć o tym jeszcze.
W barbarzyńskich wiekach, czyli w tak zwanych średnich wiekach, narody żyły
odosobnione, komunikacje były trudne. Gazety nie istniały, zjawienie się
zagranicznego posła w jakimkolwiek kraju stanowiło epokę. Każdy naród znał
tylko swoich sąsiadów, i to powierzchownie, nie mogąc lub nie chcąc poznać
ich lepiej, stąd nienawiść, wojna i wzajemna nieufność panowały wszędzie.
Dalsze kraje znane były tylko z imienia i niepewnych opowiadań. Wojny,
gwałty, podbicia i chęć przywłaszczenia sobie cudzego dobra były jakby
wrodzone wszystkim. Ten był wielki bohater i zręczny polityk, który mógł mocą
i chytrością obedrzeć drugiego. Religia chrześcijańska uczyła i przypominała
prawidła sprawiedliwości, ludzkości i umiarkowania, każdy je znał i szedł tam,
gdzie go prowadziły gwałtowne namiętności i dzikie, nieobuz-
45
Burzyć dla burzenia.
46
Usprawiedliwia.
dane47 skłonności. Pózniej z oświatą też same pomysły tak długo zaniedbane
zaczęły wchodzić w praktykę. Sądy zbliżać się między sobą poczęły i z tego
powstała nowa, nieznana dawniej władza, opinia publiczna.
Fryderyk II pruski nie chciał jej uznać i zaledwie nie utracił tronu i życia.
Napoleon I, sprawiedliwszy i więcej ludzki, chcąc uporządkować wstrząśniętą w
zasadach przez rewolucję Europę, użył gwałtownych i prędkich środków nie
zawsze zgodnych ze sprawiedliwością, wzniecił przeciwko sobie opinię
publiczną. On trzymał się tej dawnej maksymy, że cel usprawiedliwia środki i
liczni jego nieprzyjaciele i ci, których interesa były uszkodzone, połączywszy
się, wezwali na pomoc rewolucję, którą uśmierzał, i skończyło się na tym, że ten
wielki człowiek stracił tron. Umierając na wygnaniu zostawił pomiędzy innymi
maksymami te 3 ważniejsze: że opinia jest mocna, trzeba ją szanować, że czasy
gwałtów i zawojowań skończyły się. I że moc nic nie tworzy. La force ne cree
rien. Sprawiedliwość tych maksym potwierdził jego własny upadek. Opinia
publiczna codziennie wzmacnia się. Rewolucja, usunąwszy swego mocnego
przeciwnika, robi mowę postępki, stawiając nowe opory tyranii, gwałtom i
uciemiężeniem.
Z tego, co się teraz dzieje w Europie, widać, że najstraszniejsze przykłady są
stracone dla rządców. To są krety, które ryją spokojnie zie mię, nie zważając, co
się dzieje nad ich głowami. Po upadku Napoleona dowolni z jednej strony
rządcy, że wybawili się od groznego pedagoga, zapomniawszy nawet
przystojności, oddali się jak szkodniki szumnej radości i uniżyli się w oczach
swoich poddanych.
Niczym nie wstrzymani mocniejsi rzucili się z dziką wściekłością dla
rozszarpania, dzielenia i zajęcia posiadłości słabszych. Taki był ten kongres
wiedeński, zgromadzony w imieniu sprawiedliwości i ludzkości, dla
poprawienia i uchylenia niesprawiedliwości zdziałanych przez tego tyrana
Napoleona, kiedy członki tego kongresu zdziałali więcej złego w tak krótkim
czasie niżeli Napoleon w ciągu całego swego panowania. Te bezwstydne i
nierozsądne Don Kichoty myślały, że te lądzie, których oni dzielili między sobą
jak stado owiec, są w samej istocie zwierzętami, a zatem nie widzą i nie pojmują
ich nierozsądnych postępków i przyjmą w milczeniu i z pokorą ich
rozporządzenia. Lecz niespodziewanie ludy poznały ich samych i ich działania i
zaczęły same myśleć o swoich własnych sprawach.
Zastanówmy się na moment. %7łe kiedy jeden tylko wulkan zrobił tyle nieszczęść, [ Pobierz całość w formacie PDF ]

  • zanotowane.pl
  • doc.pisz.pl
  • pdf.pisz.pl
  • moje-waterloo.xlx.pl

    •